این مقاله نخست، مفهوم پیراشهر را از دیدگاه های مختلف بررسی کرده است. آنگاه، الگوهای مختلف پیراشهری از نظر ساختار جمعیتی، انگیزشی و کارکردی تجزیه و تحلیل شده است. سپس، عوامل ایجاد و گسترش پیراشهر و نیز پیامدهای گسترش فضاهای پیراشهری مطالعه شده است. یافته ها نشان می دهد که افزایش جمعیت، رشد شتابان شهرنشینی و خزش شهری عامل آشکار تولید فضاهای پیراشهری است. اما شکل و گوناگونی فضاهای پیراشهری وابسته به روندهای اجتماعی، اقتصادی رایج در کشورها است. روندهای اجتماعی، اقتصادی نابرابر ساز و حذف اجتماعی نقش اصلی در تنوع اشکال پیراشهری به عهده دارد. در اقتصاد شبکه ای همراه با تکنولوژی اطلاعات، در مرهم نئولیبرالیسم اقتصادی نمی توان انتظار بهبودی در وضع موجود داشت، چیزی که به وسیله اروپای شمالی و نیز کشورهای پشت کرده به نظام های با برنامه ریزی مرکزی، به وضوح نشان داده شده است. تا دهه 1990، تحلیل و برنامه ریزی شهر و پیرامون آن مبتنی بر رویکرد تفکیک عناصر و عوامل اثر گذار بر دگرگونی بود که مدیریت یکپارچه شهر و محیط پیرامون را دشوار می ساخت. این نشان می دهد که برنامه ریزی جامع شهری-منطقه ای نمی تواند تنها بر رویکرد تحلیل فضایی و پوزیتیویستی متکی باشد. ترکیب مناسب روش ها و در نظرگرفتن روندهای سیاسی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی در برنامه ریزی است که می تواند موجب بهبودی در وضعیت موجود شود. سیستم اداره و نظارت امور باید ساختار نهادی را به گونه ای سامان دهد تا در عین حال که راه را برای ابتکارات شخصی و انگیزش های فردی سد نکند، تلاش های افراد و سازمان ها در مسیر حداکثرسازی منافع، با منافع بلند مدت و مصالح توسعه ملّی هم راستا باشد.

افزایش بی رویه جمعیت در روستاهای پیراشهری از یکسو و به دنبال آن تولید حجم انبوهی از زباله های روستایی از سوی دیگر منجر به بحران جدی در این سکونتگاه ها شده است. به گونه ای که امروزه از دلایل ناپایداری محیطی در سکونتگاه های روستایی، نارسایی در وضعیت مدیریت زباله است که می تواند مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها را مختل کند؛ بنابراین هدف از این پژوهش، ارزیابی و تعیین وضعیت مدیریت زباله در سکونتگاه های روستایی پیرامون شهر یاسوج بوده است. اطلاعات موردنیاز در این بررسی از طریق روش های میدانی (پرسشنامه و مشاهده)، اسنادی و کتابخانه ای جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش خانوارهای روستایی ساکن روستاهای پیرامون شهر یاسوج هستند. بر اساس فرمول کوکران 384 نفر به عنوان نمونه و به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مدیریت زباله در روستاهای موردمطالعه با میانگین 21/2 در وضعیت ناپایداری قرار دارد. همچنین بین فاصله از شهر یاسوج و مدیریت زباله با ضریب اطمینان 99 درصد همبستگی وجود دارد. میزان همبستگی این مؤلفه با عامل فاصله 228/0-است، بدین معنی که با افزایش فاصله از شهر یاسوج مدیریت زباله کاهش پیدا می کند و با کاهش فاصله از شهر مدیریت زباله افزایش پیداکرده است.

امروزه شناخت دقیق و همه جانبه از وضعیت کیفیت زندگی در جوامع از ضروریات به شمارمی رود و لازمه تحقق این مهم نیازمند نگرش نظام مند می­باشد ازاین رو تحقیق حاضر باهدف  تحلیل کیفیت زندگی درمحلات عینک، نخودچر، پاسکیاب وسلیمانداراب ازمحلات حاشیه شهر رشت به انجام رسیده است. جامعه آماری در این تحقیق جمعیت محله های حاشیه نشین موردمطالعه در شهر رشت درسال 1395تشکیل می دهند که جمعیتی بالغ بر 82604 هزار نفر بودند و به روش نمونه گیری ساده ، 382 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفت. متغیرهای این تحقیق در ابعاد عینی و ذهنی به شاخص های (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی - فرهنگی، زیست محیطی و روحی- عاطفی) تقسیم شدند و با استفاده از آزمون تی تست تک نمونه ای در نرم افزار spss موردتجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد میزان کیفیت زندگی در بعد کالبدی  با میانگین 486/32 و سطح معناداری 000/0.، همچنین میزان کیفیت زندگی در بعد اقتصادی و با میانگین 932/7 و سطح معناداری 000/ 0 ،میزان کیفیت زندگی در بعد اجتماعی با میانگین 613/32 و سطح معناداری 000/0 ، میزان کیفیت زندگی در بعد محیطی با میانگین 285/9 و سطح معناداری 000/0 و میزان کیفیت زندگی در بعد روحی-عاطفی با میانگین 496/11 و سطح معناداری 000/0 در محله های موردبررسی در سطح پایین تر از متوسط قرار دارند. نتیجه این مطالعه حاکی از این است که از دیدگاه ساکنان نواحی موردبررسی؛ این مناطق فاقد کیفیت زندگی مناسب می باشند.

پیراشهر، عرصه کنش فرآیندهای ناشی از ساختارهای اجتماعی فضایی و تجلیگاه اثرگذاری شهرنشینی بر حیات روستایی و محیط طبیعی است. پژوهش حاضر، بررسی جایگاه فضاهای پیراشهری در جمعیت پذیری حوضه آبریز ارومیه و درنهایت برجسته سازی نقش شهر و پیراشهر بر ناپایداری دریاچه ارومیه را در کانون توجه قرار داده است. این پژوهش از منظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت روش، توصیفی تحلیلی محسوب می شود و تحلیل های فضایی آن با استفاده از داده های نقاط جمعیتی (شهری و روستایی) سال 95 مرکز آمار ایران، انجام شده است. بر اساس نتایج تحلیل های مذکور، 83 درصد جمعیت کل حوضه آبریز ارومیه و بیش از 40 درصد جمعیت روستایی در فاصله 5 کیلومتری از شهرها استقراریافته اند. این جریان، مؤید شکل گیری خوشه های شهری و دامنه گسترده تأثیرگذاری فرآیندهای شهری بر حیات و بافتروستایی است. ازآنجایی که کانون های جمعیتی پیش گفته، بر گستره های اکولوژی پشتیبان حیات انسانی (دشت های آبرفتی) واقع شده اند، از طریق مصرف فزاینده منابع آب، بیشترین نقش را در ناپایداری اکوسیستم آبی دریاچه ارومیه ایفا کرده اند. ازاین رو در کنار توجه به فرآیندهای طبیعی، برجسته سازی فرآیند های شهری و پیراشهری در پایداری اکولوژیکی حوضه آبریز دریاچه ارومیه، ضروری است.

در حال حاضر تغییر یا حفظ کاربری اراضی از مهم ترین عواملی است که برنامه ریزان و طراحان بخش توسعه از آن به عنوان ابزار مهم در سطوح مختلف ملی، منطقه ای و محلی استفاده می کنند. روستا منبعی شکننده و آسیب پذیر در برابر تغییرات محیطی و انسانی شهرها است. با توجه به محدودیت زمین و ارزش معیشتی آن در نواحی روستایی، با بهره گیری از زمین های موجود و استفاده آن در ساخت و سازهای غیر اصولی و بی رویه، برای احداث سکونتگاه های شهری مواجه هستند. در دهه های 1375-1390 شهرستان نیشابور روند رو به گسترش داشته است. بهترین زمین های حاصلخیز برای کشاورزی به زیر ساخت وسازهای شهر رفته و بسیاری از فضاهای زیستی از جمله روستاها، زمین های باغی و مراتع را به شدت دگرگون کرده است. این تغییرات به گونه ای بوده که بسیاری از روستاهای شهرستان با محله-های شهر نیشابور ادغام شده و کوچک ترین نشانه ای از ساختارهای روستایی ندارد. در این پژوهش سعی شده است به بررسی اثرات خزش شهری بر تغییرات کاربری اراضی فضاهای پیراشهری پرداخته شود. بر اساس نتایج به دست آمده محله هایی وجود دارد که در نتیجه روند و توسعه شهری، روستاهای اطراف به محله های این نواحی ادغام شده است. در بیشتر این محلات روند و توسعه شهری به اندازه ای زیاد بوده که تغییرات قابل ملاحظه ای را در رابطه با تغییرات اراضی کشاورزی ایجاد کرده است. در این محلات روستاهای حسین آباد جدید، چاه بلند، یحیی آباد، ده شیخ، فخریه، مرتضی آباد، گنبد سبز، مرتضی آباد، سراب کوشک، مبارکه، بکاول، زرگران، ابراهیمی، قید، شاه آباد حسینی، با این محلات ادغام گردیده و باعث تغییرات کاربری از تولیدی به مصرفی و خدماتی شده است.

ویلاسازی در روستاهای استان مازندران در دهه ی اخیر با شدت زیادی شروع و پیامدهای منفی را در لایه های مختلف فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و فیزیکی به همراه داشته است. در این مقاله، ضمن بررسی این آسیب ها به کمک پرسشنامه توسط دهیاران، اعضای شورای روستا، کارشناسان و مشاورین طرح های هادی، نظرات نخبگان جامعه با مدل تاپسیس مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نوع تحقیق از لحاظ روش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. یافته ها نشان داد در مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی به ترتیب شاخص های بالا رفتن درآمد دلالان و بورس بازان ارضی، تعارضات فرهنگی میان روستائیان و صاحبان ویلا و تغییر شکل معماری بومی خانه های روستایی در جایگاه نخست قرار دارد. همچنین از نظر شدت بحران، ویلاسازی به سه منطقه بحرانی تخریب شدید، در حال تخریب و شروع تخریب دسته بندی شده و راهبردهای مختلف اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی، کالبدی-فیزیکی و همچنین اولویت بندی اجرای این راهبردها در هرکدام از این مناطق ارائه گردید.

امروزه کارآفرینی یکی از مهمترین راهکارهای توسعه سکونتگاه های انسانی محسوب می شود. به منظور توسعه کارآفرینی، شناسایی ظرفیت ها و قابلیت های جوامع محلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این پژوهش تحلیل نقش مهمترین ظرفیت های کارآفرینی شهرستان اسلامشهر در توسعه فضاهای پیراشهری این شهرستان بوده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است. گرد آوری اطلاعات با دو روش مطالعات کتابخانه ای و مطالعات میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری شامل تمامی روستاهای شهرستان اسلامشهر است که از بین آن 6 روستای بر اساس بعد فاصله در سه محدوده با 5، 10 و 15 کیلومترفاصله از حریم شهر تهران انتخاب شده است. از آزمون تی تک نمونه ای برای مقایسه مؤلفه ها، از آزمون دانکن برای بررسی تفاوت میان روستاهای مورد مطالعه و از روش تحلیل فضایی کریجینگ برای نشان دادن الگوی فضایی ظرفیت های کارآفرینی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد سه مؤلفه محیطی زیرساختی، ویژگی های فردی و اقتصادی کارآفرینی دارای بیشترین ظرفیت برای توسعه فضاهای پیراشهری هستند. همچنین از حیث فضایی، سکونتگاه های با فاصله کمتر و دسترسی مناسب تر به شهر تهران از ظرفیت های بالاتری برای توسعه فعالیت های کارآفرینی برخوردار است.

مسئله­ای که امروزه  اکثر شهرداری های کشور با آن روبه رو هستند، عدم دستیابی به منابع  درآمدی پایدار است. افزایش جمعیت شهرها و گسترش شهرها نیازمند خدمات رسانی مناسب شهرداری ها به ساکنین آن ها و بالطبع گسترش منابع مالی و درآمد پایدار است.  در این راستا پژوهش حاضر باهدف، تحلیل عوامل مؤثر بازتعریف درآمد پایدار در فضاهای پیراشهری کلانشهر تهران  تدوین شده است. روش به کارگرفته شده توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری در این پژوهش 50 نفر از متخصصان و  خبرگان در حوزه مدیریت شهری می باشند. جهت تحلیل داده ها از  روش اموس و کوکوس استفاده شده است. نتایج حاصل از روش معادلات ساختاری نشان می دهد که از بین مجموعه عوامل کالبدی- محیطی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدیریتی- نهادی، سرمایه گذاری اجتماعی، سیاست گذاری اقتصادی؛ بعد سیاست گذاری اقتصادی با بار عاملی 90/0 دارای اثرگذاری بیشتری بر درآمد پایدار شهری است. افزون بر این از بین عامل پنج گانه بعد سیاست گذاری اقتصادی، عامل اعمال تغییر و تحول در سیاست ها و فعالیت های پرهزینه کم بازده با بار عاملی 78/0 صدم دارای اثرگذاری بیشتری است. همچنین نتایج حاصل از تصمیم گیری های چندمعیاره بیانگر آن است که شاخص هایی مانند بازنگری در قوانین شهرداری؛ استفاده مناسب از ابزارهای درآمد عمومی (مانند مالیات بر فروش و سهم مالیات بر درآمد، مالیات بر املاک و ...) و هوشمند سازی زیرساخت های شهری (اعمال سیاست های رشد هوشمند شهری) جز مهم ترین و بیشترین اثرگذاری در بازتعریف درآمد پایدار در فضاهای پیراشهری کلانشهر تهران دارند.

در سه دهه اخیر، کاربست ظرفیت نهادی در تحقق توسعه پایدار فضاهای شهری و پیراشهری در رأس برنامه­ریزی­های توسعه­ای کشورهای جهان درآمده، با این­حال در کشورهای کمتر توسعه­یافته­ای همچون ایران این مهم مورد غفلت واقع شده است. این نهادها به عنوان کارگزاران توسعه نقش بی­بدیلی در تحولات فضایی در مقیاس سرزمینی دارند که در این پژوهش شهرستان بجنورد مورد مطالعه قرار گرفته تا ابتدا ظرفیت نهادهای متولی توسعه در آن ارزیابی گردد و سپس میزان اثرگذاری این ظرفیت­ها بر روند و نهادینگی توسعه پایدار منطقه­ای تحلیل گردد. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان نهادها تشکیل می­دهد که آگاهی و دانش بیشتری نسبت به ظرفیت نهادهای خود دارند و از میان آنان تعداد 400 نفر به صورت تصادفی مورد گزینش قرار گرفته­اند. نتایج حاصله از طریق پرسشنامه محقق­ساخت و با استفاده از آزمونT-testتک­نمونه­ای مستقل نشان می­دهد که ظرفیت نهادی شهرستان بجنورد در تمامی گویه­ها مجموعاً با میانگین 2.63 در سطح پایینی قرار دارد و هیچ کدام از مؤلفه ها به حد متوسط 3 دست نیافته­اند. به همین ترتیب، این مؤلفه ها نتوانسته­اند اثر مثبتی بر توسعه پایدار شهری-منطقه­ای داشته باشند به طوری که بیشترین اثرگذاری مربوط به مؤلفه "منابع حیاتی" با امتیاز 2.78 و کمترین اثرگذاری مربوط به مؤلفه "منابع مادی و فیزیکی" با امتیاز 2.36 است. در نهایت پیشنهاداتی همچون بهره­گیری از نیروهای متخصص در حوزه­های مرتبط با دانش آنان و جلوگیری از اتلاف سرمایه­های انسانی در برابر فعالیت­های غیرتخصصی ارائه شده است.

متأثر از روندهای غالب توسعه در سطح بین المللی، یکی از پدیده های مهم اقتصادی که اکثر کشورهای جهان با آن دست به گریبان هستند، کارآفرینی در فضاهای پیراشهری است. در کنار مصرف فضاهای روستایی توسط شهرها، در پاره ای از نواحی پیرامون شهرهای بزرگ، آن دسته از سکونتگاه های نزدیک که از پیشینه فعالیت های کشاورزی و ظرفیت های آبی و زمین برخوردار بوده اند، تحت تأثیر تقاضاها و امکانات فراهم آمده، دستخوش تغییراتی همچون جایگزینی تولیدات روستایی جدید و کشت محصولات تازه به جای کشت های سنتی شده اند. طبق پژوهش-های مکانی، اگر در مناطق پیرامونی فعالیت های کارآفرینی زیاد باشد، آن منطقه قابلیت بازساخت فضایی و پذیرش شرکت های تجاری جدید و تبدیل شدن به سکونتگاه ها و مکان های تجاری بزرگتر را دارد. از این رو، مطالعه حاضر با هدف "تحلیل زمینه های کارآفرینی در فضاهای پیراشهری" به بررسی این مهم در پیرامون کلانشهر کرمانشاه پرداخت. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات به شیوه میدانی و پرسشنامه ای بود. جامعه آماری شامل 21 روستای کارآفرین با فاصله کمتر از 20 کیلومتر از کلانشهر بود؛ یافته ها نشان داد روستاهای چقاقاسم و شاهینی دارای بالاترین درجه توسعه یافتگی کارآفرینی با قابلیت بازساخت فضایی است. همچنین ارزیابی نتایج نمرات تأثیر، بیانگر اهمیت سرمایه گذاری در متغیرهایی(زیرساخت های فیزیکی روستا) است که اثرات بازدارنده متغیر کمبود ثروت افراد کارآفرین را تعدیل می نماید.